Klik op een foto om naar de slideshow te gaan – click a picture to view the slideshow
De ursulinen hebben een geschiedenis die teruggaat tot de periode van de contrareformatie.
In 1535 stichtte de heilige Angela Merici (1474-1540) te Brescia in Italië een vereniging van Vrome Dochters. Deze ongehuwde vrouwen met tijdelijke geloften bleven in familiekring wonen, maar legden zich toe op volksonderwijs en armenzorg. Ze hadden de middeleeuwse maagd en martelares Ursula als patrones.
Op het eind van de 16de eeuw, onder impuls van Carolus Borromeüs, bisschop van Milaan, werden de ursulinen een religieus instituut in de eigenlijke betekenis van het woord. Ze kregen eigen constituties en statuten en volgden de regel van Augustinus. Ze breidden hun werkterrein verder uit over Italië, Frankrijk, België en zelfs Canada, waar de Franse Marie de l’Incarnation in 1639 in de Franse kolonie Québec, het eerste ursulinenklooster buiten Europa stichtte. Opvallend voor de ursulinen, is de grote onafhankelijkheid die nieuwe kloosterstichtingen steeds verwierven. Tijdens de Franse Revolutie was het aantal ursulinen geschat op 15.000.
De stuwende kracht achter de heroprichting van de orde in België was de Tildonkse pastoor Johannes Lambertz (1785-1869). In 1818 vormde hij de stallen van zijn pastorie om tot klaslokaal. Hij engageerde drie “godvruchtige meisjes” als lerares, waaronder zijn eigen pastoorsmeid en gaf hen een voorlopige leefregel met tijdelijke geloften als “Dochters van de H. Ursula”. Tijdens het Hollandse bewind ondervond hij veel tegenkanting. In 1822 kreeg hij o.a. het bevel om het bouwen te staken, het klooster te ontbinden en de zusters en leerlingen weg te sturen.
Na de Belgische onafhankelijkheid werd de godvruchtige vereniging een volwaardige congregatie. Ze beriep zich op de statuten van het ursulineninstituut van Bordeaux en volgde de regel van Augustinus. De ursulinen van Tildonk werden een diocesane congregatie. Op 1 mei 1832 werden ze kerkelijk erkend en spraken de achttien eerste zusters hun eeuwige geloften uit, in aanwezigheid van mgr. Sterckx, aartsbisschop van Mechelen. Reeds een paar dagen later werd het eerste bijhuis opgericht te Hoogstraten, het geboortedorp van de stichter.
Vanuit zijn bekommernis voor het volksonderwijs had pastoor Lambertz bij zijn overlijden in 1869 vanuit Tildonk reeds veertig ursulinenkloosters gesticht, vooral in de landelijke regio’s van Vlaams-Brabant, de Kempen en Limburg, maar ook in de Voerstreek en Wallonië.
Ook in het naburige Nederland en Duitsland en in de toenmalige missielanden Groot-Brittannië, Zuid-Afrika, Indonesië en Canada werden kloosters opgericht. Op een vraag van de bekende jezuïetenmissionaris, Pieter-Jan De Smet (1801-1873), die bij de indianen in Amerika werkzaam was, ging de stichter niet in. In de lijn van de ursulinentraditie verwierven deze kloosters van bij de aanvang een grote onafhankelijkheid. Sommige kloosters, zoals bij voorbeeld het klooster in Venray (Nederland, 1838) of Sittard (Nederland, 1843) richtten op hun beurt weer nieuwe kloosters op in binnen- en buitenland.
Bij het overlijden van pastoor Lambertz, op 12 mei 1869, had hij 40 kloosters gesticht. Ze waren niet alleen gevestigd in België, maar ook in Nederland, Duitsland, Engeland en Indonesië. Na het overlijden van de stichter, trokken de Tildonkse ursulinen verder naar Transvaal, Chota Nagpur (India), de Verenigde Staten, Canada en Zaïre.
In België werden nog kloosters opgericht te Ans, Haacht, Wijgmaal, Overpelt, Beerse en Grimbergen, dat zelf meerdere filialen oprichtte.
Sommige huizen werden gehergroepeerd onder het gezag van de plaatselijke bisschoppen en vormden afzonderlijke congregaties. Anderen sloten aan bij de Romeinse Unie. De grote ursulinenfamilie over de wereld verspreid telde bij een statistiek verschenen in 1968, negenentwintigduizend leden.
Eind 2006 verlieten de laatste acht zusters van het klooster in Tildonk (Haacht) het ‘moederhuis van de Belgische Ursulinen’. Ze werden verdeeld over rusthuizen in Scherpenheuvel-Zichem en Melsbroek. In 2011 schonken de Ursulinen van Tildonk hun kloostergebouw met kerk, grond en aanhorigheden, in het dorp van Tildonk, aan een vzw van de Groep KVLV. De Groep wil er met steun van het provinciebestuur Vlaams-Brabant vergaderruimte en huisvesting voor social-profit organisaties en projecten creëren.
Op het gelijkvloers is er een ‘belevingscentrum’ van de Eerste Wereldoorlog (zie volgende post).
Bron: http://www.odis.be/pls/odis/opacuvw.toon_uvw_2?CHK=or_15013
